Συχνά εμείς οι ψυχοθεραπευτές χρειάζεται να διδάξουμε στους θεραπευόμενούς μας πώς να αποχαιρετάνε. Ξέρετε πολλοί άνθρωποι δεν το ξέρουν αυτό καθόλου.
Στο συμβόλαιο, όπως συνηθίζουμε να ονομάζουμε τους όρους της θεραπευτικής διαδικασίας, συμπεριλαμβάνουμε αρκετοί από εμάς, κι έναν όρο όπου ζητάμε από τον θεραπευόμενο – στην περίπτωση που αποφασίσει να διακόψει την ψυχοθεραπεία για οποιοδήποτε δικό του λόγο πριν τη λήξη της – ένα τελευταίο ραντεβού για να αποχαιρετιστούμε. Να δώσουμε χρόνο στο να πούμε αντίο και ευχαριστώ ή και οτιδήποτε άλλο έχει μείνει ανοιχτό στη θεραπευτική σχέση, π.χ. φεύγω θυμωμένος ή ευχαριστημένος, ή δεν αντέχω άλλο να βλέπω τον εαυτό μου και αποφασίζω τώρα να διακόψω, κ.λ.π.
Θα αναρωτηθεί κάποιος, μα με τι ασχολείσαι τώρα Σιαμπάνη; Έχουν τώρα σημασία αυτά; Εδώ κόσμος χάνεται. Ναι, κόσμος χάνεται, πεθαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη και δεν έχει προλάβει να πει αντίο σε κανένα αγαπημένο του πρόσωπο. Και κανένα αγαπημένο του πρόσωπο δεν μπορεί να βρίσκεται δίπλα του. Να του κρατάει το χέρι, να του πει σ’ αγαπώ θα σε θυμάμαι όσο ζω, είμαι θυμωμένη μαζί σου και τώρα αυτό δεν έχει νόημα, κ.λ.π.
Ακόμα και στις ομάδες αυτογνωσίας αφιερώνω στο κλείσιμο π.χ. για τις καλοκαιρινές διακοπές ή ακόμα και για Χριστουγεννιάτικες, τις δύο τελευταίες συνεδρίες υπενθυμίζοντας στα μέλη ότι κλείνουμε και αποχαιρετάμε ενθαρρύνοντάς τα να μιλήσουν για το πως θέλουν να κλείσουν, να αποχαιρετήσουν. Τις περισσότερες φορές τα μέλη εξεγείρονται λέγοντας: «Μα γιατί να αποχαιρετίσουμε αφού σε τρεις μήνες, ή σε δύο βδομάδες θα τα ξαναπούμε.
Έχουμε μια σιγουριά ότι θα τα ξαναπούμε. Θα ξανασυναντηθούμε. Την σιγουριά ότι είμαστε αθάνατοι, άτρωτοι. Την ψευδαίσθηση ότι εμάς δεν μας αφορά το πεπερασμένο της ζωής. Σαν να έχουμε κάνει εμείς ένα άλλο συμβόλαιο (αλήθεια με ποιόν;). Και το συμβόλαιο αυτό δεν μας επιτρέπει να δούμε κάτι άλλο για τον εαυτό μας, επομένως ούτε για τον άλλο. Και δεν μαθαίνουμε να αποχαιρετάμε. Έχουμε σίγουρο και αυτονόητο ότι ο χρόνος μας είναι άπειρος, λες κι αυτό είναι το σημαντικότερο, όχι ο άλλος, ούτε καν η σχέση μας.